Kultura to zachowania, które określona społeczność uznaje za wspólnie akceptowane i właściwe. Jest to jakby nie spisana nigdzie ale respektowana umowa dotycząca tego jakie wartości są najważniejsze. Może dotyczyć to nawet tego jak ludzie mogą się do siebie zwracać, jak powinni się zachować, czy nawet ubrać czy w określonych sytuacjach. Ale to nie wszystko.

Kultura tworzy się gdy osoby w jakiejś społeczności wychowują się według wspólnych, umownych reguł i odtwarzają powtarzalne zwyczaje które po jakimś czasie nazywamy tradycją. To znaczy że jakaś grupa obchodzi np.  święta, rocznice i przez wiele lat ustala sposób kultywowania tych okoliczności.

Nawet zwierzęta mają swoje zwyczaje i dotyczą one zazwyczaj, choć nie tylko, sposobu przetrwania w świecie naturalnym.
Jak już wiemy… rajskie ptaki tańczą. Ale czy wiecie, że ludzie naśladują ich taniec?
Człowiek stworzył pismo, muzykę, teatr, rozmaite style tańca. Ale jak widzimy on sam, będąc częścią natury, potrzebuje jej jako inspiracji, czyli po to by stworzyć coś nowego.

Mieszkańcy wyspy Bali, nazywanej rajem na ziemi oparli swoją wielowiekową tradycję taneczną na figurach rajskich ptaków, zamieszkujących dżunglę Papuaską.
Znakomita tancerka Swasti Widjaya Bandem ułożyła nawet choreografię tańca rajskich ptaków – Tari Cendrawasih. Tworząc kostium do tego tańca odzwierciedliła doskonały wygląd tych pięknych stworzeń.
Balijskie ruchy taneczne odzwierciedlają charakterystyczne gesty ptasich godów. Drobne kroczki nazywane „srekesek” (jakby dreptanie bokiem), przeskoki, ruchy głowy, wdzięczny ruch rąk (drżenie palców dłoni – jakby wiatr delikatnie rozwiewał piórka) a w szczególności kołysanie się w bardzo charakterystycznych pozycjach ciała. Taniec balijski wyróżnia się na tle innych tańców świata wyjątkową mimiką tancerzy, którzy w ściśle określonych momentach wytrzeszczają i mrużą oczy.
Oczywiście nie wszystkie tańce wyspy Bali nawiązują do ptasich zwyczajów, lecz styl bardzo przypomina gesty z ptasiego raju.
Niektóre tańce balijskie wykonywane są w świątyniach i mają moc błagalną lub dziękczynną, wówczas nazywamy je sakralnymi. Popularne są także tańce wojownicze, w których uczestniczy od jednego do kilkuset tancerzy. One tak samo jak ptasie tańce godowe pokazują znakomite opanowanie ciała, zręczność i wytrwałość.
Czy wiecie że przed wiekami do wojska francuskiego, niechętnie przyjmowano do wojska mężczyzn, którzy nie potrafili tańczyć menueta?  Kandydat na żołnierza, który opanował wyrafinowane kroki tańca barokowego, z pewnością miał znakomitą koordynację ruchową stawał się dobrym strzelcem, jak i jeźdźcem. Wygląda na to że taniec w kulturze jak i świecie naturalnym to sprawa męskiego honoru. Być może warto się nad tym zastanowić i porzucić powszechne kulturowe przekonanie, że taniec to zajęcie tylko „dla dziewczynek.”

W tańcach tradycyjnych społeczności gesty tancerzy odwołują się do tego, że człowiek jest częścią natury i powinien szanować otaczający go świat. Stąd też, tancerze wykonują niekiedy gesty niezrozumiałe dla widzów z innych krajów np.: takie, które wskazują niebo i ziemię, ukazują starcie dobra i zła, przypominają delikatnością ruchu rośliny tańczące pod wodą lub zboże łagodnie poddające się podmuchom wiatru.

Na Bali, podczas uroczystych pogrzebów, podczas procesji możemy zobaczyć natomiast prawdziwe rajskie ptaki Cendrawasih. Zachęcam do przeczytania lub wysłuchania bajki o „Simbah i rajskich ptakach” .

Mieszkańcy małych wysp Sundajskich np.: wyspy Flores podczas procesji tańczą taniec sokołów. Zamiast skrzydeł używają długich szali w etnicznych kolorach czerwieni żółci i bieli. Zapraszam do zobaczenia filmiku z rekonstrukcji tego tańca w wykonaniu zespołu Sendratari Damai.

Przypomnijmy, że spośród 43 gatunków rajskich ptaków 35 gatunków odnajdziemy w dżunglach Papuy Nowej Gwinei. Papuasi naśladują rajskie ptaki tańcząc i wykonując ubiory z piór, traw, drewna, kory palmowej, bawełnianych sznurków a także muszli. Ich taniec jest bardzo dynamiczny, dużo w nim wysokich, sprężystych skoków. Tancerz, także dzięki barwnemu upierzeniu kostiumu może popisać się wytrwałością, siłą i zdrowiem. Zdobywa w ten sposób uznanie innych.

Łatwy dostęp do informacji w internecie pozwala nam podglądać życie w dżungli, nieznane kultury a tym: tańce ludów z odległych kontynentów.
Warto jednak zwrócić uwagę, że niektóre nagrania nie są już prawdziwie etnicznymi czy rytualnymi tańcami. Jak najprościej to rozpoznać?
Jeżeli akompaniament wykonywany jest na bębnach i różnego rodzaju instrumentach bambusowych, czy tykwach możemy mniemać, że oglądamy oryginalny taniec. Jeśli uczestniczy w nim cała wioska, bez podziału na tancerzy i oglądających to wiemy, że to jest rytuał a nie przedstawienie i że taki taniec ma znaczenie magiczne dla danej wioski. Jeżeli jednak słyszymy w tle elektryczną lub akustyczną gitarę albo syntezator a dodatkowo znajdują się na nagraniu osoby są w dżinsach i widownia z kamerami i telefonami komórkowymi to niestety jest to prezentacja dla turystów albo próba dostosowania etnicznej kultury do gustów przyjezdnych gości – turystów.
Bardzo ciekawe jest to, że rajskie ptaki stały się wzorcem dla tancerzy różnych rejonów świata. Jednak każda kultura odzwierciedla je trochę inaczej.

Tancerki Balijskie poruszają się bardzo tajemniczo, płynnie, ukazując piękno i grację tych cudownych ptaków. Natomiast tańce papuaskie pokazują, inną ciekawą cechę natury – dzikość i wojowniczość. W tych tańcach dużo jest wysokich, synchronicznych skoków, ostrych zmian kierunków.
Warto zwrócić uwagę, że zarówno Papuasi jaki Balijczycy kolorami charakteryzacji ( nazywanej „rias” ) starają się upodobnić do rajskich ptaków.
Jako ciekawostkę warto także zobaczyć taniec rajskich ptaków w wykonaniu mieszkańców nadmorskiej wioski Moree w Ghanie ( Afryka)

Zazwyczaj uważa się je za mityczne stworzenia. Jednak już dowiedliśmy, że istnieją. Ważną sprawą jest fakt, że przez chciwość człowieka niektóre gatunki tych ptaków zagrożone są wyginięciem.
Europejskie modnisie lubią nosić egzotyczne pierzaste koczyki lub piórko w kapeluszu. Zastanówmy się jednak czy dla takich celów warto chwytać w niewolę te wyjątkowe stworzenia?
Rajskie ptaki piękne śpiewają. Ciekawe, czy gdyby Mozart mógł pojechać do ptasiego raju to może ptasie frazy stałyby się najsłynniejszymi tematami muzycznymi jego oper? Kto wie może historia muzyki potoczyła by się inaczej? 🙂
Jak zatem rozumieć to, że plemiona i ludy stroją się w rajskie pióra?
W przypadku grup etnicznych związanych z tropikalnymi lasami, czy też kulturą wyspiarką ich ubiór w naturalny sposób odzwierciedla ich kulturę i bliskość z naturą.